مواد اولیه عطاری – مواد طبیعی
مقالات عطریوم
مواد اولیه عطاریمواد اولیه عطاری، به صورت سنتی و باتوجه به منشأشان، به دو دسته طبیعی و صنعتی تقسیم می گردند. مواد اولیه طبیعیبه موادی که از طریق تکنیک های جداسازی فیزیکی، از قبیل تقطیر و عصاره گیری و از منابع طبیعی به دست می آیند، مواد اولیه طبیعی گفته می شود. امروزه به دلایل عملی و هزینه ی بالای این قبیل روش ها، استفاده از مواد اولیه طبیعی فقط به «عطاری فاخر» محدود گردیده است. محصولات طبیعی، هزاران سال است که به عنوان مواد اولیه عطاری استفاده می شوند. تمام قسمت های گیاه، اعم از گل، میوه، تُخم، برگ، چوب، ریشه و صمغ هایی که از گیاهان تراوش می شود، همگی منابع مواد اولیه عطاری به شمار می آند. از ابتدای تمدن، غده های خوشبوی حیواناتی از قبلی «گربه ی زّباد» و «آهوی ختن» بعنوان عطر استفاده گردیده اند. اسانس روغنیدر قرون وسطی، دانشمندان ایرانی، تکنیک تقطیر با استفاده از بخار آب که از آن، «اسانس روغنی» غلیظی به دست می آمد را توسعه دادند. این روغن ها، اصالتاً بعنوان دارو و در عطاری نیز استفاده می شدند.امروزه عرق گیری با استفاده از بخار آب، هنوز یکی از مهم ترین روش های تولید مواد طبیعی عطاری به شمار می رود.برخی اسانس های روغنی از قبیل آنهایی که در پوست مرکبات وجود دارند، اغلب اوقات با فشردن مستقیم پوست این نوع میوه ها به دست می آیند. ابسولوتابداع تکنیک جدیدی به نام «عطرگیری روغنی» در اواخر قرن هجدهم، طلیعه ای در استخراج عطر گل ها به شمار می آید. در این روش، گل ها به صورت مستقیم، روی لایه ای از چربی حیوانی یا در مجاورت بسیار نزدیک آن قرار می گرفتند. چربی، عصاره ی گل را جذب می نمود. سپس چربی با الکل شسته می گردید. بعد از این با تقطیر الکل به دست آمده از شستن چربی ها، اسانس گل ها از آن جدا می شد. با این عمل، محصولی غلیظ که به «اسانس خالص» (ابسولوت) معروف است تولید می گردید. برخی آن را ابسولوتِ پماد یا ابسولوت پوست می نامیدند. به دلیل هزینه ی بالای نیروی کار، روش «عطرگیری روغنی» تقریباً به صورت کامل محو گردیده و به ندرت، آن هم فقط برای عطرگیری از «گل مریم» استفاده می شود. توسعه های قرن بیستمتوسعه ی روش های تصفیه ی نفت خام در ابتدای قرن بیستم، حلال های خالصی از هیدروکربن فرّار، از قبیل بِنزِن و هگزان در دسترس عطار قرار داده. این مواد برای عصاره گیری گیاهان خوشبو بسیار سودمند بودند. اگر مواد اولیه، دارای موم باشند (عموماً گل ها، ساقه ها و برگ ها بدین شکل هستند) این موم ها هنگام عصاره گیری با حلال های هیدروکربنی، از گیاه خارج می گردند. بعد از جداسازی حلال با استفاده از تقطیر، کانکریت مومی شکلی باقی می ماند. مواد خوشبو برخلاف موم، در الکل حل می شوند. با جدا سازی الکل از محلول (الکلی که از شستن کانکریت به دست آمده) با استفاده از روش تقطیر، معمولاً تحت فشار کم «اسانس خالص» باقی می ماند. برخی مواد گیاهی از قبیل رزین ها یا برگ های خشک و خزه ها که دارای آب نیستند، مستقیماً و با استفاده از الکل بعنوان حلال عصاره گیری می شوند که اغلب چسبنده، لزج و صمغی است و به آن رزینوئید گفته می شود. اخیراً به علت محدودیت های به وجود آمده از حلال های جایگزین استفاده می شود. با استفاده از حلال دی اکسید کربن مایع، تحت فشار بالا، بجای حلال های متعارف، نتایج جالب توجهی به دست آمده است. موادی که با استفاده از این روش تولید می گردند شخصیت کاملاً متمایزی دارند و چالش جدیدی برای عطار ایجاد نموده اند.منبع: اصول و شیوه های عطرسازی – جلد اولرابرت آر.کالکین – ترجمه شریف عطارادامه:مواد اولیه عطاری – مواد صنعتی